Η Λιβύη σε αδιέξοδο από το «πείσμα της καμήλας»

Χωρίς φως παραμένει το τούνελ της κρίσης στην αιματοκυλισμένη Λιβύη. Επί 40 έτη στην εξουσία της χώρας, ο Μοαμάρ Καντάφι δείχνει να μην υπολογίζει τίποτα μπροστά στη διατήρηση του θώκου του. Ο διεθνολόγος Αλέξανδος Κούτσης εστιάζει στον «πονοκέφαλο» της Δύσης, στο ρόλο του πετρελαίου και στο ανέκδοτο με το Μουμπάρακ το οποίο αποτυπώνει τη ματαιοδοξία μακρόπνοων ηγετών. Ακολουθεί η ανάλυση στο tvxs.gr.

Ποιες είναι σήμερα (Παρασκευή) οι πιθανές διέξοδοι από την κρίση στη Λιβύη;

Αυτή είναι μία δύσκολη απάντηση, δεδομένου ότι ο Καντάφι χαρακτηρίζεται από το «πείσμα της καμήλας». Δεν πρόκειται να αποχωρήσει οικειοθελώς. Και μάλιστα είναι διατεθειμένος να αιματοκυλίσει τη χώρα ακόμη περισσότερο, προκειμένου να εξοντώσει τους αντιπάλους του.

Παράλληλα, στη Λιβύη δεν υπάρχει θεσμός ο οποίος θα μπορούσε να τον εκτοπίσει. Στην Αίγυπτο υπήρχε ο στρατός, ο οποίος αναγκάστηκε να αναλάβει την απομάκρυνση του Μουμπάρακ από την εξουσία. O λαός τον δέχτηκε ως έναν προσωρινό αντικαταστάτη. Ο Καντάφι όμως είχε φροντίσει εδώ και 40 χρόνια να στερήσει από το στρατό εξουσίες που θα τον καθιστούσαν ισχυρό και απειλητικό. Οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας είναι σήμερα υπό το δικό του έλεγχο.

Όπως περιγράφετε την κατάσταση, δεν αποκλείεται να κρατηθεί τελικά στην εξουσία ο Καντάφι.

Είναι μία πιθανή εκδοχή. Τώρα, τι θα προκύψει αν παραμείνει, ποια κατάσταση θα διαμορφώσει ένας ενδεχόμενος διεθνής αποκλεισμός του -αν και ο παράγοντας του πετρελαίου είναι καθοριστικός- ή αν ο ίδιος θα κρατηθεί στην εξουσία προσωρινά και στη συνέχεια θα αποσυρθεί για να τον διαδεχθεί ο γιος του, είναι εξελίξεις τις οποίες δεν μπορούμε να προβλέψουμε.

Πώς ερμηνεύετε τη στάση των δυτικών χωρών και σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι αυτή μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις; Αναφερθήκατε ήδη και στο ζήτημα της πετρελαϊκής εξάρτησης.

Πράγματι, κυρίως η Ευρώπη είναι εξαρτημένη από τα αποθέματα πετρελαίου της Λιβύης τα οποία μάλιστα είναι πολύ καλής ποιότητας. Και οι ΗΠΑ εμπλέκονται ωστόσο έχουν εναλλακτικές στην Αφρική, όπως η Νιγηρία, η Αγκόλα κλπ.

Η Δύση, όπως και στην περίπτωση της Αιγύπτου, βρέθηκε μπροστά σε μια πολύ μεγάλη έκπληξη. Μην ξεχνάμε πώς ξεκίνησε η όλη υπόθεση. Συνελήφθη δικηγόρος ο οποίος είχε αναλάβει την έρευνα και την κατηγορία ότι κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων στις φυλακές το 1996 είχαν σκοτωθεί 1000 άτομα στο πλαίσιο των αστυνομικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθούν οι συγγενείς των θυμάτων. Με αυτή την αφορμή ξεκίνησε η εξέγερση, καθώς υπόβοσκε βέβαια εδώ και χρόνια μεγάλη δυσαρέσκεια, αφού τα μεγάλα έσοδα της χώρας από το πετρέλαιο δεν κατέληγαν στις λαϊκές μάζες, αλλά πλούτιζαν κυρίως μία μικρή ομάδα της ελίτ που βρισκόταν γύρω από τον Καντάφι.

Η διεθνής κοινότητα είναι λίγο «μουδιασμένη» μετά την εμπειρία της στο Ιράκ, από το οποίο δεν μπόρεσε να απεμπλακεί εύκολα. Τίθεται πλέον το δίλημμα: «αν μπούμε στη Λιβύη θα μπορέσουμε να απεγκλωβιστούμε ή θα επαναληφθούν καταστάσεις τύπου Ιράκ;». Εξού και ο δισταγμός για στρατιωτική εμπλοκή. Άλλωστε, υπάρχουν ακόμη πολλοί Ευρωπαίοι στη Λιβύη, οι οποίοι σε μια τέτοια περίπτωση θα κινδύνευαν. Επιπλέον, πρέπει να προηγηθεί αντίστοιχη απόφαση από τον ΟΗΕ.

Οι αραβικές χώρες πώς προσεγγίζουν τις εξελίξεις στη Λιβύη;

Ανέκαθεν θεωρούσαν τον Καντάφι «τρελό». Εκτιμώ πως δεν θα στεναχωρηθεί κανείς αν τον δει να απομακρύνεται από το προσκήνιο. Και φυσικά υπάρχει αγανάκτηση για το αιματοκύλισμα. Όπως και να’ χει, τα αραβικά κράτη επιθυμούν να περιλαμβάνονται σε οποιαδήποτε λύση προωθηθεί για το θέμα της Λιβύης. Θα επιδιώξουν να συμμετέχουν στις διαδικασίες, έτσι ώστε να ασκούν και τα ίδια επιρροή.

Γενικότερα, πάντως, κυκλοφορεί αυτή την περίοδο ένα ανέκδοτο στην Αίγυπτο το οποίο είναι ενδεικτικό και της περίπτωσης Καντάφι, δηλαδή ανθρώπων στην εξουσία που δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Λέει ο Μουμπάρακ σε κάποιον: «Δεν μπορώ να καταλάβω. O λαός μου λέει συνέχεια ‘αντίο’. Γιατί; Πού θα πάνε όλοι;»...