Θοδωρής Ηλιόπουλος: Ένας «κοινωνικός αγωνιστής»

Ο Θοδωρής Ηλιόπουλος, ο «τελευταίος κρατούμενος» του Δεκέμβρη, μίλησε στον Σταύρο Θεοδωράκη, για τη σύλληψή του, τη φυλακή, τις πολιτικές του θέσεις, το μέλλον του... Άλλωστε όπως ο ίδιος λέει «Έχω στόμα και πιστεύω ότι τα λέω μια χαρά. Και αυτό τους τσαντίζει. Οι δικές μου πέτρες είναι ο λόγος μου»

Πόσα κιλά έχασες;
Αν σου πω ότι δεν τα έχω υπολογίσει; Ήμουν γύρω στα 65 και η τελευταία μέτρηση έδειξε 47,700.

Έκοψες και το τσιγάρο;
Ναι, τσιγάρο, καφέ, όλα. Δεν γινόταν αλλιώς. Θα το είχα τρυπήσει το στομάχι μου μόνο με νερό...

Πώς ήταν τελικά «μέσα»;
Χάλια. Σε 8 τετραγωνικά, 4 άτομα. Κοιμόσουν και σε μισό μέτρο ήταν η τουαλέτα. Και ήσουν κλεισμένος στο κελί 13 ώρες την ημέρα.

Σας κλείδωναν μόλις έπεφτε ο ήλιος;

Ναι, τον χειμώνα στις 8 και το καλοκαίρι στις 9. Μας κλείδωναν και 2-3 ώρες το μεσημέρι. Κάναμε τα πάντα για να περάσουν αυτές οι ώρες και να αρχίσουν τα ξεκλειδώματα. Να μας δεις το πρωί στις 7 να περιμένουμε όρθιοι τα ξεκλειδώματα! Τα κελιά δεν ξεκλειδώνουν όλα μαζί;

Όχι. 117 κελιά, 117 ξεκλειδώματα. Κρακ, κρακ, κρακ... Μέτραγες μέχρι να έρθει η σειρά σου.

Κάγκελα ή μασίφ σιδερένιες πόρτες;

Οι βαριές οι σιδερένιες με το ματάκι, για να μπορεί να σε ελέγχει ο φύλακας.

Ποιοι ήταν μαζί σου στο κελί;

Στην αρχή με είχαν μ΄ έναν παιδεραστή και μ΄ έναν που πρέπει να είχε σχέση με όπλα και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Μετά έμεινα με τοξικομανείς, με κλεφτρόνια, με χούλιγκαν, με διάφορους.

Έπαιρναν ναρκωτικά στα κελιά;

Ναι... Όταν μπήκα μου λέει ο φύλακας, «πού θες να σε βάλω», του λέω «δεν είμαι τοξικομανής, να με βάλεις κάπου ήσυχα». Μου λέει «εντάξει, θα σε βάλω στην πτέρυγα Α που δεν περνάει τίποτα». Διεπίστωσα όμως ότι μια στο τόσο περνούσε.

Πώς;
Μέσω κρατουμένων, μέσω σωφρονιστικών υπαλλήλων, δεν ξέρω. Δεν μπήκα στη διαδικασία να μάθω, δε μ΄ ενδιέφερε... Αλλά ήταν φανερό ότι κάποιοι έκαναν χρήση ναρκωτικών στα κελιά τους γιατί όταν έβγαιναν έξω τριγυρνούσαν σαν ζαλισμένα κοτόπουλα.

Οι φύλακες δεν τους έβλεπαν;

Τους έπιαναν. Και μετά γίνονταν εξετάσεις ούρων, ποιοι ήταν θετικοί, ποιοι ήταν αρνητικοί στο κελί. Καμιά φορά δούλευαν και οι ρουφιάνοι και έλεγαν ότι το τάδε κελί έχει ναρκωτικά κι έβρισκαν όλοι τον μπελά τους.

Εσύ είχες προβλήματα με τους φύλακες;

Όχι. Οι περισσότεροι ήταν νεαροί, λίγο μετά τα 20. Ήσυχα παιδιά, ό,τι ζητούσες στο έδιναν, αν ήταν στο χέρι τους. Ακόμη και κάποιοι που είναι κοντά στη σύνταξη δεν σε ενοχλούσαν. Οι περισσότεροι σιχαινόντουσαν τη δουλειά τους. Ήταν έγκλειστοι όπως κι εμείς και έφευγαν για το σπίτι τους μ΄ ένα σωρό ψυχολογικά προβλήματα.

Και αυτά που λένε για φύλακες τσαμπουκάδες, σκληρούς;

Και εγώ άκουγα ότι σε άλλες πτέρυγες υπήρχαν σκληροί φύλακες. Αλλά εκεί γίνεται εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών και σφάζονται μεταξύ τους... Είχε τύχει να φέρουν και 30 σφαγμένους από τη Β, Γ, και τη Δ πτέρυγα. Ήταν σε στέρηση και σφαζόντουσαν μεταξύ τους.

Πώς είναι τα βράδια στη φυλακή;

Στην αρχή κοιμόμουν πολύ λίγο. Στις 4 και ξυπνούσα στις 6 το πρωί. Άντε και καμιά ώρα το μεσημέρι.

Κοιμόσουν πάνω ή κάτω;

Στην αρχή κοιμόμουν πάνω, με το που έφυγε ένας πήρα το κρεβάτι του. Μετά άλλαξα κελί, πήγα σε κάτι φίλους και κοιμόμουν κάτω.

Όταν λες «φίλους»;

Φίλους της φυλακής. Όσο μπορεί να είναι φίλοι... Στη φυλακή δεν είναι εύκολο να συνεννοηθείς, επικοινωνία δεν υπάρχει. Στην αρχή κοιτάς μόνο να επιβιώσεις, να μη σε πάρει από κάτω. Μετά βρίσκεις 2-3 ανθρώπους οι οποίοι σε στηρίζουν και τους στηρίζεις.

Στο προαύλιο τούς γνώρισες;

Ναι. Λέγαμε τα προσωπικά μας, δεν ανοιγόμασταν όμως 100%. Στο τέλος μαγειρεύαμε μαζί και κάναμε τραπέζια στο κελί. Έχουμε ανταλλάξει τηλέφωνα και θα τα λέμε...

Μετανάστες πολλοί στη φυλακή;

Πάρα πολλοί. Κάποιοι για ψύλλου πήδημα. Για χαρτιά ας πούμε. Εγώ έκανα πολλή παρέα με Τούρκους. Οι Τούρκοι είναι καταπληκτικά παιδιά. Ήμουν με τον Αρσλάν, τον πολιτικό κρατούμενο. Βγήκε πριν από μένα και όταν μπήκα στο νοσοκομείο ήρθε και με είδε.

Αληθινά κακούς γνώρισες στη φυλακή;

Υπήρχαν κάτι θηρία με σβάστικες στα μπράτσα. Φουσκωτοί με κρεατίνες. Τους βλέπαμε να κάνουν γυμναστική. Δεν μιλάγανε καθόλου γιατί δεν τους έπαιρνε... Αλλά κι εμείς ήμασταν κύριοι. Στη φυλακή δεν θα πεις «πώς είναι έτσι αυτός». Δεν σε αφορά.

Πλούσιους, φτωχούς;

Στη φυλακή δεν πιάνεις χρήμα στα χέρια σου, οπότε είναι όλοι φτωχοί. Ο καθένας έχει από μια καρτέλα. Ψωνίζεις τηλεκάρτες απ΄ την καντίνα; Σε χρεώνουν στην καρτέλα. Ψωνίζεις απ΄ τον μπακάλη; Εκεί. Θέλεις να πάρεις πάγο για το ψυγειάκι με το φελιζόλ; Εκεί. Θέλεις να πάρεις εφημερίδες...

Και οι παροχές της φυλακής;

Μία φορά τον μήνα ένα σαπούνι, δύο ξυραφάκια Βic κι ένα χαρτί υγείας. Και το πρωί ένα τσάι ή γάλα με μαρμελαδίτσες, ένα πιάτο για μεσημεριανό και ένα πιάτο το βράδυ. Με βρωμοκρέατα που δεν τρώγονται.

Άρα είχες έναν ακόμη λόγο για να αρχίσεις απεργία πείνας.

Πες το ψέματα... Εγώ είχα πει ότι αν δεν με βγάλουν στο εξάμηνο, θ΄ αρχίσω απεργία πείνας. Έτσι κι έκανα. Το δούλεψα πολύ εγκεφαλικά με αποτέλεσμα τις πρώτες μέρες να μην έχω την αίσθηση της πείνας, να πίνω το νερό μου και να ΄μαι μια χαρά.

Πώς σε αντιμετώπισαν ως απεργό πείνας;

Όλοι και «μέσα» και «έξω», προσπαθούσαν να με αποτρέψουν. Πήγαινε ο νους τους στο κακό. Σωματικές βλάβες και πιθανόν θάνατος. Οι φύλακες πάλι, έπρεπε να πέσω κάτω για να με πάνε στο νοσοκομείο κρατουμένων. Αυτή είναι η εντολή, πρέπει να πέσεις κάτω.

Τελικά δεν έπαθες τίποτε ανεπανόρθωτο...

Οι εξετάσεις δείχνουν ότι τα όργανα είναι μια χαρά. Ήμουν και δυνατός οργανισμός. Πριν από 2-3 χρόνια ήμουν 76-77 κιλά, ήμουν δεμένος, όχι όπως τώρα που είμαι σαν μπακαλιάρος... Ήμουν χορτοφάγος, τα καλοκαίρια έκανα αποτοξίνωση με φρούτα και λαχανικά, κυκλοφορούσα συνέχεια με το ποδήλατο...

Τι σχέδια έχεις τώρα;

Θα δουλέψω λίγο με τον εαυτό μου και μετά θέλω να βγάλω κάποιο βιβλίο.

Το ημερολόγιο της φυλακής;

Το ένα θα βασισθεί στο ημερολόγιο που κρατούσα... Μετά έχω κάποια ποιήματα, σκίτσα... Κάπως έτσι το φαντάζομαι. Για να αποβάλεις όμως όλη αυτήν την Οδύσσεια χρειάζεται χρόνος.

Όταν μπήκα μου λέει ο φύλακας, «πού θες να σε βάλω», του λέω «δεν είμαι τοξικομανής, να με βάλεις κάπου ήσυχα». Μου λέει «εντάξει, θα σε βάλω στην πτέρυγα Α που δεν περνάει τίποτα».
Διεπίστωσα όμως ότι μια στο τόσο περνούσε

Στη φυλακή δεν είναι εύκολο να συνεννοηθείς, επικοινωνία δεν υπάρχει. Στην αρχή κοιτάς μόνο να επιβιώσεις, να μη σε πάρει από κάτω. Μετά βρίσκεις 2-3 ανθρώπους οι οποίοι σε στηρίζουν και τους στηρίζεις


«Ο αναρχισμός δεν είναι life style»

Η σύλληψη του Ηλιόπουλου στην αρχή δεν είχε συγκινήσει κανέναν. Δεν ήταν σε οργανώσεις, δεν είχε «ισχυρούς» φίλους, δεν ήταν από «γνωστή» οικογένεια. Η απόφασή του να «κατέβει» σε απεργία πείνας- έξι μήνες μετά την προφυλάκισή του- πέρασε και αυτή στα ψιλά. Σιγά σιγά, όμως, το κελί γέμισε με επιστολές συμπαράστασης και τον Δεκαπενταύγουστο που ο Ηλιόπουλος κατέρρεε, ένα (μικρό;) κίνημα συμπαράστασης ήταν έτοιμο να πάρει τους δρόμους. Στις 20 Αυγούστου όμως δόθηκε η εντολή για την αποφυλάκισή του.

Τι είχες κάνει και σε πιάσανε;

Τίποτε δεν είχε γίνει. Είχαμε φύγει από Εξάρχεια, ήμασταν στην Ακαδημίας, μιλάγαμε και κυκλωθήκαμε από 2-3 διμοιρίες. Πανικοβληθήκαμε, αρχίσαμε να τρέχουμε, εγώ είχα ξεφύγει, δύο ΜΑΤατζήδες επιμένανε να με κυνηγάνε, ένας με έσπρωξε, έπεσα κάτω... Μου έριξε μια κλωτσιά στο κεφάλι, ήρθε κι ο άλλος μού έριξε και αυτός μια κλωτσιά.

Είχες σακίδιο;

Ναι και μούσια και μακρύ μαλλί πιασμένο. Πάντα παίρνω σακίδιο όταν κατεβαίνω στο κέντρο, περνάω από βιβλιοπωλεία, μπορεί να πάρω κάνα CD, εφημερίδες.

Σου βρήκαν τίποτε;

Όχι. Αν και φοβόμουν μη μου βάλουν καμιά μολότοφ στο σακίδιο όπως είχε γίνει στη Θεσσαλονίκη με τον Τσάπμαν, αλλά τελικά εντάξει...

Μαντίλι φορούσες;

Όχι. Δεν είχα πάει για επεισόδια. Και δεν είναι αυτός ο τρόπος μου... Έχω στόμα και πιστεύω ότι τα λέω μια χαρά. Και αυτό τους τσαντίζει. Οι δικές μου πέτρες είναι ο λόγος μου.

Έμεινες πάντως αρκετό καιρό μέσα...

Ναι και διάφοροι μου έλεγαν: «Υπάρχει αυτό το βύσμα, υπάρχει αυτή η άκρη...». Δηλαδή αυτά που καταδικάζω, να τα χρησιμοποιήσω την ύστατη στιγμή; Σε καμία περίπτωση! Πάνω απ΄ όλα αξιοπρέπεια.

Συμμετείχες σε όλες τις διαδηλώσεις του Δεκέμβρη;

Εκείνη τη φορά που με συνέλαβαν και άλλη μια φορά. Ήθελα να ήμουν κάθε μέρα στους δρόμους αλλά δεν μπορούσα. Εκείνη την περίοδο έμενα με τους δικούς μου. Ο πατέρας μου πάσχει από Αλτσχάιμερ και είχαμε τρεχάματα.

Δούλευες;

Έκανα δουλειές των 700 ευρώ... Έχω τελειώσει ΤΕΙ Λογιστικής, έχω κάνει τα χαρτιά μου για να διοριστώ σε σχολείο. Θα επιμείνω και φέτος. Τώρα βέβαια αν λερωθεί το ποινικό μου μητρώο θα είναι πολύ δύσκολο.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου σύνθημα;

Αυτή την περίοδο; «Το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο απ΄ όλα τα κελιά». Πάντα μου άρεσε.

Το «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι»;

Εντάξει, εν μέρει δεν ισχύει; Βέβαια τους παίρνει όλους η μπάλα, αλλά οι μπάτσοι είναι και λίγο η βιτρίνα...

Και γιατί είναι οι «μπάτσοι» και δεν είναι οι υπόλοιποι δημόσιοι υπάλληλοι; Οι εκπαιδευτικοί; Ή ακόμα και εμείς οι δημοσιογράφοι;

Βέβαια... Και εσείς οι δημοσιογράφοι και οι εκπαιδευτικοί και οι γιατροί και όλοι. Όλοι μας δηλαδή.

Η φυλακή δεν σε άλλαξε καθόλου;

Εγώ ήμουν αυστηρός με τις φυλακές.

Μπορούσα να κατανοήσω μόνο τους πολιτικούς κρατούμενους, τους ποινικούς όχι. Αλλά εν τέλει υπάρχουν και ποινικοί οι οποίοι είναι αξιόλογοι άνθρωποι.

Ίσως τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα στην πραγματική ζωή. Δεν είναι όλοι οι φυλακισμένοι καθάρματα, δεν είναι όλοι οι φύλακες γουρούνια, δεν είναι όλοι οι μπάτσοι μπάτσοι, δεν είναι όλοι οι αναρχικοί αναρχικοί...

Εγώ ποτέ δεν πίστεψα ότι όλοι οι μπάτσοι είναι μπάτσοι και όλοι οι αναρχικοί είναι αναρχικοί. Υπάρχουν και μπάτσοι οι οποίοι είναι δίπλα στον πολίτη. Εντάξει, είναι και κάποιοι άλλοι, άσ΄ τα να πάνε, μακριά. Το ίδιο ισχύει και για τους αναρχικούς.

Ναι, υπάρχουν και χουλιγκάνοι που δηλώνουν αναρχικοί.

Ναι και κάνουν τις χουλιγκανιές τους και μετά μας λένε «έτσι είστε οι αναρχικοί, τα σπάτε και κάνετε πλιάτσικο». Εγώ όμως αυτούς που ξέρω, προσπαθούν ν΄ αποτρέψουν τέτοιες καταστάσεις. Έσπασε η βιτρίνα, τελείωσε. Φεύγεις. Τι να το κάνεις το δεύτερο και τρίτο κινητό; Εδώ ένα έχεις και σου είναι βάρος.

Στο γήπεδο πας;

Καμιά φορά πηγαίνουμε με τα παιδιά στον Αστέρα Εξαρχείων. Αλλά δεν μ΄ αρέσει να πλακώνομαι στο γήπεδο.

Τι δηλώνεις; Αναρχικός; Αντιεξουσιαστής;

Δεν συμφωνώ με τη λέξη «αντιεξουσιαστής». Ο καθένας βέβαια έχει το δικαίωμα να αυτοαποκαλείται όπως θέλει, αλλά τη φιλοσοφία του αναρχισμού λίγοι την τηρούν. Ο αναρχισμός δεν είναι life style, είναι κάτι που το ακολουθείς στην καθημερινότητά σου. Από το πώς θα συμπεριφερθείς στους δρόμους μέχρι πώς θα μιλήσεις στον σύντροφό σου...

Εγώ προτιμώ τον όρο κοινωνικός αγωνιστής.

Δηλαδή;
Ένας από αυτούς που δεν επαναπαύονται. Ένας από αυτούς που ανησυχεί.

Μετά τη δουλειά δεν κάθομαι στον καναπέ για να δω τηλεόραση. Δεν μου αρκεί.